Een veilige werkomgeving begint met een goede risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Dit document is niet alleen een wettelijke verplichting, maar ook de basis om gezondheidsrisico’s te beperken. Veel werkgevers richten zich op valgevaar, machineveiligheid en fysieke belasting, maar onderschatten de risico’s voor ogen en oren. Toch kunnen onvoldoende oog- en gehoorbescherming leiden tot blijvende schade en hoge kosten.

Wat is een RI&E en waarom is het belangrijk?

Een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) is een verplicht document waarin alle arbeidsrisico’s binnen een bedrijf worden vastgelegd. De Arbowet verplicht werkgevers om een RI&E op te stellen en hierin de veiligheids- en gezondheidsrisico’s voor medewerkers te beschrijven.

Bij veel bedrijven ontbreekt een specifieke risicoanalyse voor oog- en gehoorbescherming. Dit terwijl:

• 15% van de werknemers in de industrie te maken krijgt met gehoorschade door lawaai op de werkvloer.
• 70% van de lassers onvoldoende oogbescherming draagt, wat kan leiden tot lasogen en langdurige oogproblemen.
• Langdurig beeldschermwerk zonder passende maatregelen kan zorgen voor hoofdpijn, vermoeide ogen en nekklachten.

Een goede RI&E helpt niet alleen om boetes van de Nederlandse Arbeidsinspectie te voorkomen, maar zorgt er ook voor dat werknemers veilig en gezond hun werk kunnen doen.

Wat zegt de Arbowet over de RI&E?

Volgens artikel 5 van de Arbowet moet elke werkgever:

• Een actuele RI&E hebben waarin alle arbeidsrisico’s worden benoemd.
• Een plan van aanpak opstellen met maatregelen om risico’s te minimaliseren.
• De RI&E laten toetsen door een gecertificeerde arbodienst als er meer dan 25 werknemers zijn.

Als oog- en gehoorbescherming niet wordt meegenomen in de RI&E, voldoet een bedrijf niet aan de Arbowet en loopt het risico op waarschuwingen, boetes of aansprakelijkheid bij schadeclaims.

Stap 1: Breng de risico’s voor ogen en oren in kaart

De eerste stap in de RI&E is het identificeren van de risico’s. Per werkplek moet worden vastgesteld waar er gevaar is voor oogletsel of gehoorschade.

Veelvoorkomende risico’s per branche:

Stap 2: Maak een plan van aanpak

Zodra de risico’s zijn geïdentificeerd, moet er een plan van aanpak komen. In dit plan wordt aangegeven welke maatregelen genomen moeten worden om de aangetroffen risico’s aan te pakken.

Bronaanpak

• Vervang lawaaiige machines door stillere alternatieven.
• Gebruik afzuiginstallaties bij gevaarlijke stoffen.

Collectieve maatregelen

• Plaats geluidswerende schermen tussen lawaaibronnen en werknemers.
• Verbeter de verlichting op werkplekken met beeldschermen.

Organisatorische maatregelen

• Beperk de blootstellingstijd aan lawaaiige machines.
• Zorg voor taakroulatie zodat werknemers minder lang worden blootgesteld aan risico’s.

Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s)

Als de bovenstaande maatregelen onvoldoende zijn, moeten PBM’s verplicht worden ingezet:

• Voor ogen: Veiligheidsbrillen, lasbrillen of beeldschermbrillen.
• Voor oren: Otoplastieken, gehoorkappen of oordoppen.

Stap 3: Laat de RI&E toetsen

Bedrijven met meer dan 25 werknemers moeten hun RI&E laten toetsen door een gecertificeerde arbodienst. Kleinere bedrijven kunnen gebruik maken van een erkend RI&E-instrument.

Stap 4: Zorg voor voorlichting en instructie

Veel gehoor- en oogschade ontstaat door onjuiste of inconsistente toepassing van beschermingsmiddelen. Regelmatige voorlichting is belangrijk.

• Trainingen: Hoe zet je otoplastieken correct in?
• Toolboxmeetings: Kort en krachtig bewustzijn creëren.
• Handleidingen: Zorg dat werknemers altijd toegang hebben tot duidelijke instructies.

Stap 5: Monitor, evalueer en verbeter

Een RI&E is geen eenmalig document. Controleer jaarlijks:

• Worden PBM’s correct gebruikt?
• Zijn er nieuwe risico’s door nieuwe machines of werkmethodes?
• Voldoen de beschermingsmiddelen nog aan de normen?

Veelgestelde vragen over de RI&E voor oog- en gehoorbescherming

Is een RI&E verplicht voor kleine bedrijven?

Ja, iedere werkgever moet een RI&E hebben. Kleine bedrijven mogen een erkend branche-RI&E-instrument gebruiken.

Hoe vaak moet een RI&E worden vernieuwd?

Minimaal bij grote veranderingen, zoals nieuwe machines of werkprocessen. Een jaarlijkse evaluatie wordt aanbevolen.

Zijn beeldschermbrillen verplicht volgens de RI&E?

Volgens de Arbowet moet een werkgever een beeldschermbril vergoeden.

Hoe weet ik of mijn werknemers de juiste gehoorbescherming dragen?

Meet het geluidsniveau op de werkvloer en bepaal of de gebruikte gehoorbescherming voldoende demping biedt.